مهسا مژدهی: ترامپ وعده داده که اقتصاد چین را نابود می کند. او می گوید شرایط ویژه اقتصادی هنگ کنگ، تحریم سیاستمداران چینی و دشوار کردن شرایط تحصیلی دانشجویان چینی را لغو خواهد کرد و در این تهدیدها جدی به نظر می رسد. اما ناظران می گویند او بیشتر از آنکه بتواند دست به اقداماتی انتحاری علیه چین بزند، عصبانی است. بحران اقتصادی در ایالات متحده رئیس جمهور این کشور را سخت آشفته کرده و به اختلافات میان چین و آمریکا دامن زده است. در این خصوص با فریدون مجلسی کارشناس روابط بین الملل به گفتگو نشستیم:
ترامپ از تحریم های اقتصادی علیه پکن حرف می زند و مدام آنها را تهدید می کند و خط و نشان می کشد. اما این تهدید به تحریم اقتصادی تا چه اندازه می تواند تاثیرگذار باشد؟
تهدیدهای ترامپ، تهدیدی است که از روی استیصال انجام می شود. در شرایطی که کارهای غیرعقلانی زیادی از رئیس جمهور آمریکا سر زده ، این تهدیدها را هم می توان ادامه همان راه ها تصور کرد. چیزی که باید توجه کنیم این است که تحریم های اقتصادی برای کشورهایی که اقتصاد ضعیف تری از چین دارند ممکن است موثر واقع شود. این تحریم ها به شکلی هستند که یک دولت به خاطر رفتار دولت دیگر در واقع قهر می‌کند و جلوی روابط تجاری و بانکی را می گیرد. آمریکا به دلیل نفوذ خود کشورهای دیگر را هم تهدید می کند که از تحریم ها پیروی کنند و آنها هم این کار را می کنند. اما مساله چین متفاوت است.
برخی معتقدند این تهدید های ترامپ ثبات اقتصاد جهانی را تهدید می کند و باعث می شود تا هم ایالات متحده و هم دیگر کشورها وارد دردسرهای بی پایان شوند. شما این موضوع را چطور میبینید؟
آمریکا به عنوان بزرگ ترین اقتصاد دنیا نمی تواند دومین اقتصاد جهان را تحریم کند. اگر چنین تصمیمی بگیرد از او خواهند پرسید که چنین تصویری دلار را به مخاطره نمی اندازد؟ ترامپ و مشاورانش می دانند که اگر چنین اتفاقی بیفتد، کشورها مجبور خواهند شد که دلار را رد کنند و دست به تبادلات تجاری با دیگر ارزهای مورد درخواست چین بزنند. این اتفاقی نیست که آمریکایی ها بخواهند بیفتد.
رئیس جمهور آمریکا تلاش دارد تا با بیان این تهدیدات به اهدافش در مورد هنگ کنگ دست پیدا کند و همزمان اقتصاد چین را تضعیف کرده یا با مشکل مواجه کند. اما آیا واقعا تضعیف اقتصادی مانند چین به چنین مساله ای بستگی دارد؟
یک سوال دیگر اینجا مطرح می شود که آیا ترامپ می خواهد هنگ کنگ را تحت حمایت خود بگیرد و الگویی که در مورد اسراییل در خاورمیانه پیاده کرد را پیگیری کند؟ جواب این است که چنین چیزی برای آمریکا ممکن نیست و نمی شود با چین چنین شوخی کرد و اقدام آمریکا به ضرر خود مردم هنگ کنگ خواهد شد. ایالات متحده وقتی خودش ارتش را به خیابان می کشاند تا مردم را سرکوب کند، باید بداند که چین هم به راحتی می تواند چنین کاری را بکند . اصلا یکی از اشتباهات ترامپ این بود که همزمان که خودش با معترضان رفتار خشنی نشان داده، کارت سفیدی را به دست پکن داد تا رفتار مشابهی با هر نوع اعتراض انجام دهد.
آمریکا نمی تواند چین را تحریم کند. اگر دست به چنین اقدامی بزند، چین هم می تواند مقابله به مثل کند و اوضاع را به نفع خود تغییر دهد. چنین نمونه ای در مورد روسیه هم رخ داد که به خاطر شبه جزیره کریمه مورد تحریم قرار گرفت اما به خاطر قدرت اقتصادی که دارد عملا این تحریم ها تاثیرگزار نبود و پوتین را هم از تصمیمش بر نگرداند. چطور می شود کشورهایی که خود قدرت اقتصادی بزرگی هستند را تحریم کرد؟
آینده روابط چین و آمریکا بعد از این اتفاقات و وقتی فضا بین دو کشور آرام تر شد به کدام سمت پیش می رود؟
پکن دارای استقلال اقتصادی و صنعتی است و با هر کشوری که بخواهد معامله می کند. از قضا خود امریکا هم نیازمند مبادلات تجاری با چین است. از طرف دیگر چین به دنبال سود خود است و حتی بانک هایش را به خاطر ایران هم وادار به مبادله با ما نمی کند. بنابراین به سود آمریکا نیست که چین را تحریم کند، چون خودش زیان می بیند. چین تولیدات ارزان دارد که می تواند جایگزین کالاهای امریکایی شود. میلیاردها دلار سرمایه ایالات متحده در چین است که در صورت تحریم تکلیف آنها مشخص نیست.
آینده روابط را عقلانیت مشخص می کند که از ترامپ نمی شود چنین انتظاری را داشت. باید صبر کرد تا تکلیف دولت بعدی مشخص شود. اگر دولت بعدی دموکرات باشد که وضعیت به حالت قبل بر می گردد. اگر نه ترامپ بالاخره مجبور می شود رفتارش را اصلاح کند. چون در آمریکا سیستم حکومت می کند و فرد تصمیم گیرنده تمام و کمال نیست.
به نظر می رسد که آمریکا به دلیل مشکلاتی که کرونا ایجاد کرده دچار بحران است و از این که می بیند چین از این موضوع تا حد خوبی عبور کرده است، ناراضی است. می شود این تهدیدهای ترامپ را به حساب دست پاچگی او از روند رو به رشد اقتصاد چین دانست؟
این درست است که آمریکا ترس دارد تا اقتصادش از چین بر سر کرونا عقب بیفتد. باید توجه داشت که ترامپ در وضعیت بدی گیر افتاده. ترس اینکه با کشته شدن تعداد بیشتری از مردم اعتراض ها علیه او و ناکارآمدی دولت بالا بگیرد وجود دارد و در عین حال او قادر به بستن صنایع و مشاغل نیست. همین الان تعداد بیکاران در آمریکا سر به فلک می کشد و بیمه بیکاری هم قادر به پرداخت هزینه های این تعداد نیست. هرچند آمریکا ثروتمندترین کشورجهان است اما این ثروت به صورت یکسان توزیع نشده و بخش مهمی از مردم به اعتبار حقوق ماهانه خود روزگار می گذرانند. این مسائلی است که ترامپ با آن رو به روست در حالی که می بیند چین به دلیل تک حزبی بودنش توانسته این وضعیت را کنترل کند و از نظر اقتصادی هم خود را نجات دهد.
اقتصاد بزرگ آمریکا و ویژگی های این کشور باعث می شود که این کشور سخت تر از چین زمین بخورد. در عین حال نگران آینده هم هست. چرا که می داند چین هزینه های اضافی که آمریکا دارد را ندارد و می تواند رشد اقتصادی سریع تری داشته باشد. این نگرانی ها باعث شده تا تصمیمات غیرعقلایی بگیرد.
310 312